Świadome przygotowanie do ciąży pozwala nie tylko fizycznie i psychicznie lepiej przejść przez piękny, ale jednak wymagający czas 9 miesięcy, ale też zmniejszyć ryzyko wielu chorób czy powikłań. Jak przygotować się do ciąży i kiedy takie przygotowanie rozpocząć?
Dzisiaj świadome przygotowywanie się do ciąży staje się coraz powszechniejsze. Wynika to też z tego, że przesuwa się wiek, w którym pary decydują się na posiadanie potomstwa. Dzięki świadomemu, dojrzałemu podejściu, można nie tylko łatwiej przejść przez wymagający okres ciąży, ale i odpowiednio zadbać o zdrowie swoje i przyszłego potomka.
Badania przed ciążą
Przygotowanie do ciąży, to przede wszystkim wykonanie odpowiednich badań. Dobrze przeprowadzić je nawet na pół roku przed zajściem w ciążę. Dlaczego tak wcześnie? Jeśli okaże się, że zdiagnozowana zostanie choroba, będzie trzeba podjąć odpowiednie leczenie. Oprócz podstawowych, oceniających ogólny stan zdrowia, jak badanie moczu, morfologia krwi, OB (odczyn Biernackiego) czy badanie poziomu żelaza, warto również wykonać badania w kierunku chorób tarczycy: oznaczenie stężenia hormonu TSH. Niezdiagnozowana niedoczynność tarczycy może utrudniać zajście w ciążę, ponieważ jednym z objawów choroby są bezowulacyjne cykle. Jeśli jednak dojdzie do owulacji i uda się zajść kobiecie w ciążę, to, przy niedoczynności tarczycy, istnieje dość duże ryzyko poronienia. Dobrze zrobić także badania, takie jak: poziom glukozy, cholesterol, kreatynina, ALAT, ASPAT czy stężenia niektórych jonów.
Niebezpieczne wirusy
W przypadku planowania ciąży, niezwykle istotne jest badanie w kierunku HIV. Ryzyko zakażenia dziecka przez matkę wirusem HIV (tzw. transmisja wertykalna) wynosi wśród kobiet w Europie 15-30 procent. Gdy kobieta wie o swoim zakażeniu i jest pod opieką specjalisty, szanse na urodzenie zdrowego dziecka wynoszą niemal 99 procent. Dzięki posiadanej wiedzy na temat choroby można rozpocząć leczenie antyretrowirusowe, zabezpieczyć poród i profilaktykę lekową u noworodka. To znacznie zmniejsza ryzyko zakażenia u dzieci. Ważne jest także wczesne zdiagnozowanie kiły – choroby zakaźnej przenoszonej drogą płciową. Kiła w ciąży prowadzi często do wewnątrzmacicznej śmierci płodu albo do urodzenia dziecka z poważnymi wadami rozwojowymi.
Przed ciążą dobrze wykonać badania w kierunku toksoplazmozy – choroby pasożytniczej, którą przenoszą m.in. koty. Jeśli toksoplazmozą zarazi się kobieta będąca w ciąży, a pasożyt, przez łożysko, przedostanie się do płodu, dochodzi do toksoplazmozy wrodzonej. Jej następstwem mogą być wodogłowie lub małogłowie, zwapnienia mózgowe, opóźnienie rozwoju psychomotorycznego, a także poważne osłabienie wzroku dziecka. Warto sprawdzić także naszą odporność na wirus, który powoduje różyczkę. Powinna to zrobić każda kobieta, która nie pamięta, czy chorowała na nią w dzieciństwie. W tym celu konieczne będzie wykonanie badania krwi. Oznacza się dwa poziomy przeciwciał: w klasie IgM (to klasa przeciwciał mówiąca o aktualnym zakażeniu) i w klasie IgG (te przeciwciała świadczą o przebytym zachorowaniu i nabytej odporności).
Badania genetyczne
Przed planowaniem ciąży warto wykonać badania genetyczne. Pozwolą one ocenić ryzyko chorób genetycznych. Warto by wykonali je oboje partnerzy. Badania określą, czy występuje podwyższone ryzyko wystąpienia choroby u potomstwa. Warto rozważyć wykonanie badań związanych z procesami krzepnięcia, które mogą mieć negatywny wpływ na przebieg ciąży, w tym na proces zagnieżdżania się zarodka i zwiększać ryzyko wystąpienia poronień samoistnych. Najlepiej wybrać pakiet, obejmujący analizę 6 mutacji w genach. Wdrożenie leczenia przeciwzakrzepowego na odpowiednim etapie, umożliwia kobietom z genetycznymi predyspozycjami do zakrzepicy bezpieczne donoszenie ciąży, jak również chroni je przed chorobami zakrzepowymi w przyszłości.
Szczepienia przed ciążą
Przed planowaną ciążą w celu ochrony przed bakteryjnymi i wirusowymi infekcjami, groźnymi zarówno dla ciężarnej, jak i płodu czy noworodka, powinno się rozważyć szczepienia. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny zaleca szczepienia przeciw: różyczce, odrze, śwince, ospie wietrznej, krztuścowi, WZW typu B oraz grypie. Kobieta po szczepieniu żywą szczepionką (np. przeciw odrze, śwince i różyczce lub ospie wietrznej) nie powinna zachodzić w ciążę przez okres co najmniej 1 miesiąca.
Zdrowa dieta, aktywność fizyczna
Świadome przygotowanie do ciąży, to także zadbanie o zdrową, zbilansowaną dietę oraz aktywność fizyczną. Dotyczy to obu partnerów. Przed rozpoczęciem starań o dziecko, należy odstawić alkohol, zrezygnować z palenia papierosów i stosowania innych używek. Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce, najlepiej świeże, sezonowe. W diecie nie powinno zabraknąć produktów pełnoziarnistych. Zawierają kwas foliowy, niacynę (wpływa na właściwe funkcjonowanie układu nerwowego, stan skóry oraz błon śluzowych), fosfor, żelazo oraz cynk. Przede wszystkim jednak to nieocenione źródło błonnika, który korzystnie wpływa na perystaltykę jelit, ogranicza wchłanianie tłuszczu z pożywienia i zapobiega wahaniom poziomu cukru we krwi. W diecie powinno, więc pojawić się pieczywo pełnoziarniste (np. chleb razowy), kasze (gryczana i jęczmienna), brązowy ryż.
Dieta powinna być połączona z aktywnością fizyczną. Regularna aktywność przed planowaną ciążą wzmacnia i poprawia ogólną kondycję organizmu, przygotowując go na wysiłek, jaki go czeka. Co więcej, kobiety, które są aktywne nie tylko przed ciążą, ale w trakcie jej trwania, szybciej wracają do formy po porodzie.
Suplementacja przed ciążą
Dietę warto wspomóc suplementacją. Kobietom planującym ciążę, zaleca się przyjmowanie kwasu foliowego. Dlaczego? Potrzeba nawet 16 tygodni, aby organizm kobiety nasycił się tą witaminą. Kwas foliowy należy do witamin z grupy B, a wskazując precyzyjniej – jest witaminą B9. Jest on niezwykle ważny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do niedokrwistości, zaburzeń układu pokarmowego, chorób układu krążenia. Ma też, a może przede wszystkim, ogromny wpływ na prawidłowy rozwój płodu.
Odpowiednie spożycie witaminy B9 gwarantuje zapobieganie rozwojowi wad cewy nerwowej. Mówiąc prościej, to powstałe w czasie zarodkowym, bardzo ciężkie zaburzenia dotyczące układu nerwowego dziecka. Chodzi o takie wady, jak rozszczepienie kręgosłupa, małomózgowie czy bezmózgowie. Badania wykazały, że przyjmowanie kwasu foliowego w pierwszych 12 tygodniach ciąży, zmniejsza występowanie wad centralnego układu nerwowego aż o 50-70 procent. Kwas foliowy zmniejsza również ryzyko wystąpienia u dziecka wrodzonych wad serca oraz układu moczowego, ma pozytywny wpływ na wagę i rozwój noworodków.